Erfbelastingen zijn al decennia een bron van ergernis in Nederland. Veel mensen zien het als dubbel betalen: eerst belasting over je inkomen, daarna nog eens over wat je nalaat. Toch wil GroenLinks-PvdA, onder leiding van Frans Timmermans, de erfbelasting flink verhogen voor hogere erfenissen, met het doel de ongelijkheid in vermogen te verkleinen.
De huidige erfbelasting werkt volgens een relatief eenvoudig systeem. Kinderen betalen pas belasting vanaf een erfenis boven de €25.490. Over het bedrag tot €179.687 geldt een tarief van 10 procent, en over alles daarboven 20 procent. In de praktijk betekent dat dat iemand die een huis erft, belasting betaalt over de waarde minus de eventuele hypotheekschuld.
GroenLinks-PvdA wil dat systeem echter flink aanpassen. Volgens cijfers die door het Centraal Planbureau zijn doorgerekend, moet de erfbelasting worden verdeeld over drie schijven. Over de eerste €100.000 wordt 25 procent betaald, over het deel tussen €100.000 en €200.000 geldt 35 procent, en boven €200.000 zelfs 45 procent.
Dat betekent een stevige stijging voor erfgenamen van wie de nalatenschap groter is dan een ton. De vrijstelling wordt iets verhoogd, naar €27.000 – een bescheiden stijging van €4.000 ten opzichte van de huidige grens. Daarmee wil de partij voorkomen dat kleinere erfenissen direct worden geraakt, maar critici stellen dat dit slechts een symbolische aanpassing is.
De voorgestelde verhogingen raken vooral mensen die een koopwoning erven, zeker in de huidige huizenmarkt. In veel steden zijn de woningprijzen de afgelopen jaren fors gestegen, waardoor een gemiddeld huis al snel boven de nieuwe schijfgrenzen uitkomt. Erfgenamen zonder direct spaargeld kunnen daardoor worden gedwongen om de woning te verkopen om de belasting te kunnen betalen.
Volgens Timmermans is de maatregel bedoeld om de vermogensongelijkheid in Nederland te verkleinen. Hij stelt dat grote erfenissen bijdragen aan een steeds grotere kloof tussen mensen met bezit en mensen zonder. Door hogere erfbelastingstarieven zou vermogen eerlijker worden verdeeld en zou de middenklasse beter beschermd blijven.
Toch klinkt er veel kritiek op het plan, zowel uit liberale als christendemocratische hoek. Tegenstanders vinden dat de erfbelasting juist gewone gezinnen treft die een woning erven van hun ouders. De gedachte dat men een familiehuis zou moeten verkopen om aan de belastingverplichtingen te voldoen, stuit bij veel Nederlanders op weerstand.
Ook economen zijn verdeeld. Sommigen vinden de hervorming gerechtvaardigd, omdat de belastingdruk in Nederland vooral op werkenden ligt, terwijl vermogen relatief laag wordt belast. Anderen vrezen dat een te hoge erfbelasting mensen aanmoedigt om constructies te zoeken om belasting te ontwijken, bijvoorbeeld via schenkingen of buitenlandse fondsen.
De discussie over de erfbelasting is niet nieuw. Sinds de jaren negentig wordt regelmatig gedebatteerd over de vraag of nalatenschappen zwaarder belast moeten worden. In de praktijk blijkt dat politieke partijen vaak terugdeinzen voor grote verhogingen, uit angst voor weerstand bij kiezers. Timmermans lijkt die stap echter bewust te willen zetten, met het argument dat eerlijk delen belangrijker is dan electorale winst.
De timing van het voorstel is opvallend. Terwijl veel Nederlanders worstelen met stijgende woonlasten, energieprijzen en inflatie, voelt een verhoging van de erfbelasting voor velen als extra druk op de portemonnee. Zeker nu steeds meer ouders proberen hun kinderen financieel te helpen bij het kopen van een huis, kan dit plan averechts werken.
Aan de andere kant benadrukken voorstanders dat Nederland inmiddels meer miljonairs telt dan ooit. Volgens recente cijfers van het CBS bezitten de rijkste tien procent van de huishoudens meer dan zestig procent van al het vermogen. Door hogere erfbelasting zou een deel daarvan terugvloeien naar de samenleving, via investeringen in zorg, onderwijs en klimaatbeleid.
Het politieke debat over de erfbelasting belooft de komende maanden fel te worden. Terwijl GroenLinks-PvdA inzet op rechtvaardigheid en herverdeling, waarschuwen oppositiepartijen dat dit beleid de hardwerkende burger juist zal treffen. De vraag is of het electoraat bereid is deze nieuwe lasten te accepteren in ruil voor meer gelijkheid.
Wat vaststaat, is dat het voorstel van Timmermans een nieuw hoofdstuk opent in het voortdurende debat over vermogen en rechtvaardigheid in Nederland. De erfbelasting raakt immers niet alleen portemonnees, maar ook gevoelens van familie, traditie en eigendom. En dat maakt dit onderwerp explosiever dan menig politicus lief is.
Bron: Pointer
